Het belang van uitzonderingen

Veel mensen vinden het vragen naar uitzonderingen niet zo voor de hand liggend, terwijl het toch één van de belangrijkste interventies is bij oplossingsgericht werken. Daarbij is de cliënt of de coachee zelf vaak ook niet bezig met uitzonderingen en vooral bezig met het probleem.

Een uitzondering is een situatie of een moment waarin het probleem niet of minder speelt. Je zou ook kunnen zeggen: een moment waarop dat wat iemand wel wil er al een beetje is. Door dat moment te onderzoeken krijg je bijna altijd belangrijke informatie. Wanneer was het anders? Beter? Minder erg? Hoe komt het dat het in die situatie wel ( een beetje) lukte? Wat heeft geholpen? Wat deed of dacht je toen anders? Hoe kwam dat? Wat lukte al een beetje? Zijn er andere situaties waarin het je wel lukt om…? Het onderzoeken van momenten waarop iets beter lukte verdwijnt ook in de meeste casus- of intervisiebesprekingen naar de achtergrond. Liever willen we het probleem snappen en een oplossing vinden. Maar als een oplossing iets is wat nog nooit eerder is geprobeerd of heeft gewerkt, is het dan wel een oplossing die bij de ander past ? Leren we niet veel meer door te kijken naar wat er goed gaat en hoe dat komt dan door problemen te analyseren?

De twee basisregels van oplossingsgericht werken zijn:

1) Wanneer iets niet werkt : Stop er dan mee en probeer iets anders.

2) Wanneer iets wel werkt: Probeer dat dan vaker en/of in andere situaties te doen. Dus door gericht te onderzoeken wat maakt dat iets (soms) werkt kun je het versterken en generaliseren. (in andere situaties toepassen) Vreemd toch dat in de praktijk vaak niet of nauwelijks aandacht aan succesverhalen wordt besteed in overleggen en/of begeleidingsgesprekken? Ik merk in intervisiebijeenkomsten regelmatig hoe het onderzoeken van een succesverhaal zeker zoveel bruikbare informatie oplevert voor de inbrenger dan het onderzoeken van een probleem. Daarnaast geeft het positieve energie; motivatie en zelfvertrouwen. (Goh, als ik dit zo zie dan doe ik al best veel goed!)

Probeer het eens uit door in elk gesprek of in elk overleg bewust aandacht te besteden aan wat (al) lukt en aan wat (al) goed gaat en onderzoek hoe dat kan helpen om verdere stappen te maken.